Hoe help je de wilde bijen?
Observeren, begrijpen, delen!
In de afgelopen decennia hebben wilde bijen vooral geleden onder een gebrek aan publieke belangstelling. Ze zijn niet meegenomen in de besluitvorming. Nochtans zijn meerdere niveaus van besluitvorming van belang voor de bijen; onder meer het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, het beleid omtrent ruimtelijke ordening en stedenbouw, maar ook beslissingen over uw eigen moestuin! Het is tijd om er over te praten en wilde bijen een plaats te geven.
Ontdek de wondere wereld van de wilde bijen op deze site, observeer ze elke dag in je buurt, verwelkom ze in je tuin, leer ze te herkennen via onze Facebook-groep en deel je nieuwe kennis met iedereen om je heen! Hoe meer mensen weten over het bestaan van wilde bijen, hun behoeften en de bedreigingen waarmee ze worden geconfronteerd, hoe sterker onze gemeenschap zal zijn en hoe beter wilde bijen geholpen kunnen worden.
Bied ze een bed en breakfast aan!
De primaire oorzaak van de achteruitgang bij wilde bijen is het verlies van habitats, nestplaatsen en voedselplanten.
Door het promoten van inheemse voedselplanten die onmisbaar zijn voor wilde bijen en de nodige nestplaatsen te voorzien, kunt u uw tuin of balkon gemakkelijk veranderen in een bijenhemel!
Voedselplanten
Wilde bijen kunnen niet overleven zonder het stuifmeel en de nectar van hun voedselplanten. Sommige bijen verzamelen stuifmeel op slechts één plantensoort (monolectische bijen) terwijl andere net heel wat plantensoorten bezoeken (polylectische bijen). Sommige planten worden door slechts één bijensoort bestoven, terwijl andere planten worden bestoven door tientallen soorten. Het belangrijkste is om te zorgen voor een overvloedige bloei van inheemse planten vanaf het begin van de lente (februari-maart) tot het einde van de zomer (september-oktober) zodat voedsel voorhanden is voor vele bijensoorten. De gids 'Een tuin voor onze wilde bijen' (PDF) kan helpen bij de plantenkeuze.
Wilt u meer informatie over de meest geschikte planten voor onze wilde bijen? In 2017 publiceerde de Waalse Overheidsdienst (SPW) een brochure van 145 pagina's getiteld 'Op weg naar een bestuiversvriendelijke begroeiing'. Dit document is beschikbaar als een gratis PDF (7,4 Mb) en bevat een selectie van 100 in- en uitheemse plantensoorten met een hoge sierwaarde die interessant zijn voor bestuivers. Het document is enkel beschikbaar in het Frans.
Nestplaatsen en nestmateriaal
De overgrote meerderheid van de wilde bijen graaft gangen in de grond die als nestplaats dienen. De meeste soorten geven de voorkeur aan zandgronden en andere lichtere gronden, idealiter zuidgericht, zonnig, droog en met een niet al te dichte vegetatie. Sommige soorten geven de voorkeur aan vlakke bodems terwijl andere net op zoek zijn naar schuine of verticale hellingen. Door een kleine kunstmatige heuvel (in zandgrond) te creëren in je tuin, goed blootgesteld aan de zon, kun je veel soorten bijen aantrekken.
​
Andere bijensoorten nestelen in holle stengels waarvan de diameter varieert naargelang de soort, van 3 tot 10 mm breed en van 10 tot 20 centimeter lang. Hang bundels van schermbloemigen, vlier- of bamboestengels van verschillende diameters verspreid in de tuin omhoog. Bevestig ze met een touwtje aan de muur of aan een boom en bescherm ze tegen vocht, en de bijen zullen jouw 'hotel' snel bezetten!
​
Het boek 'Een tuin voor wilde bijen' is beschikbaar als een gratis PDF (27 Mb).
Sommige zeldzamere bijensoorten, zoals de Tweekleurige slakkenhuisbij (Osmia bicolor), nestelen in lege slakkenhuizen. Als je lege slakkenhuisjes in je tuin vindt, leg ze dan op droge plaatsen tussen de vegetatie , en de slakkenhuisbijen kunnen ze gebruiken om hun nest te bouwen!
Ook bijzonder zijn de wolbijen (Anthidium spp.); geelgestreepte plompe bijen die plantenharen verzamelen als nestmateriaal. Zet dus Bosandoorn (Stachys sylvatica) of Ezelsoor (Stachys byzantina) in je tuin om hen te helpen.
En als je ruimte beperkt is, of als je alleen een balkon of vensterbank hebt, kan je nog steeds een insectenhotel maken. De hotels hebben best een grote verscheidenheid aan buisdiameters en worden beschermd door een klein raster om te voorkomen dat vogels de larven komen opeten. Installeer het hotel gericht naar het zuiden, op een plek die tegen de regen wordt beschermd. Vermijd dennenappels, te grote gaten en dure hotels! Je kunt ook je eigen bijenhotel bouwen met de info die je vindt in deze brochure van Natuurpunt!
Andere tips
Als je een tuin hebt, zorg dan voor wat wilde hoekjes; een stapel houtblokken, een stapel stenen, 'onkruid' zoals paardenbloem, bundels takjes of een oude stronk kunnen helpen bij het behoud van een hoge diversiteit aan wilde bijen. De toevoeging van een vijver met drijvende planten of een moeraszone waar bijen kunnen komen drinken (zonder te verdrinken), kan ook nuttig zijn.
Gelet op de oorzaken van de achteruitgang van wilde bijen, kunnen enkele eenvoudige en voor de hand liggende maatregelen vrij gemakkelijk helpen. Onder andere:
- vermijd eentonigheid - een grote diversiteit aan planten en microhabitats heeft de voorkeur
- vermijd het gebruik van pesticiden (herbiciden, insecticiden, fungiciden)
- verwijder of maai je paardenbloemen niet in het vroege voorjaar, ze voorzien voedsel voor tientallen bijensoorten!
- maai het gazon niet te vaak of te kort zodat madeliefjes en paardenbloemen een kans krijgen
- plaats geen honingbijkasten in een omgeving met weinig bloemen
​
Zaken die je beter vermijdt!
- het plaatsen van honingbijkasten , om 'de bijen te redden'; dit kan leiden tot voedselconcurrentie voor de wilde bijen
- honing of suikerstroop geven aan een vermoeide bij (risico op besmetting)
- invasief exotische plantensoorten aanplanten (vlinderstruik, Japanse duizendknoop)
- advies van populaire websites volgen zonder na te vragen bij experts of de verstrekte informatie correct is!
​
